Του Αλεξανδρου Παππα*
Τα μεγάλα διδάγματα έρχονται πάντοτε από την αναδρομή στην ιστορία. Ας ανατρέξουμε λοιπόν 30 χρόνια πίσω. Από το 1982 έως το 2000 η Αμερική δημιουργεί μέσω υψηλών επενδύσεων τον τέλειο συνδυασμό υψηλής παραγωγικότητας και χαμηλού πληθωρισμού. Τη «μαγική συνταγή» τη διαμόρφωσε η FED, που μετακύλισε τον πληθωρισμό από την πραγματική οικονομία στη χρηματοοικονομική αγορά (financial assets).
Τη χρυσή περίοδο ακολούθησε η τριετία 2000-2003, όπου ο κύκλος άρχισε να κλείνει και έσκασε η χρηματιστηριακή φούσκα των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας (dot coms). Τα χρέη των ΗΠΑ ήταν ήδη πολύ μεγαλύτερα του εθνικού προϊόντος και έπρεπε με νύχια και με δόντια να διατηρηθεί το ΑΕΠ σε θετικό πρόσημο. Πράγμα όμως δύσκολο γιατί ο τομέας της μεταποίησης στην Αμερική αποδεκατίστηκε. Η οικονομική όμως ιστορία δείχνει ότι το σύστημα πάντα βρίσκει το νέο σημείο ισορροπίας του. Και αυτή η νέα αφετηρία ήταν η παγκοσμιοποίηση, με την πρώτη πράξη να ξετυλίγεται στις μυστικές οικονομικές συμφωνίες μεταξύ Αμερικανών και Κινέζων. «Εγώ τυπώνω δολάρια και τονώνω την κατανάλωση, εσύ πρέπει με έναν ισχυρό κομματικό μηχανισμό να δώσεις δουλειές με τις παραγγελίες μου στον τεράστιο και πεινασμένο αγροτικό πληθυσμό». Τέτοιοι διάλογοι έγιναν οικονομική πράξη. Οι ισχυρές βιομηχανίες των ΗΠΑ επένδυσαν πάνω από 80 δισ. δολάρια στην Κίνα, μεταθέτοντας πλέον σταδιακά εκεί το κέντρο βάρους του μεταποιητικού τομέα.
Ποιο ήταν όμως το αντίτιμο αυτής της συναλλαγής για τους Κινέζους; Να αγοράζουν στο τέλος κάθε μήνα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου αξίας 35-40 δισ. δολαρίων. Ετσι λυνόταν το θέμα της ομαλής χρηματοδότησης των αμερικανικών ελλειμμάτων, ενώ η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας ξανακινήθηκε.
Το πάρτι άρχισε στην Αμερική. Οι τράπεζες δανείστηκαν με σχεδόν μηδενικά επιτόκια από τη FED και αγόρασαν ομόλογα με αποδόσεις 5%. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη τονώθηκε, οι τιμές των ακινήτων πήγαν σε δυσθεώρητα ύψη και ο πιο κερδισμένος κλάδος αποδείχτηκε η ναυτιλία. Η Κίνα έγινε υπερδύναμη, 12 εκατομμύρια αγρότες τον χρόνο βρήκαν εργασία και αγόρασαν σπίτια στις μεγαλουπόλεις.
Δύο όμως είναι πάντα τα κυρίαρχα στοιχεία της ψυχολογίας των κεφαλαιαγορών. Ο φόβος και η απληστία. Το δεύτερο κυριάρχησε στις αποφάσεις των αμερικανικών τραπεζών, οι οποίες ανακάλυψαν την «τιτλοποίηση των στεγαστικών δανείων». Εκδόθηκαν τίτλοι υψηλής φερεγγυότητας τους οποίους αγόρασαν θεσμικοί επενδυτές ανά τον πλανήτη παρέχοντας ρευστότητα στα πιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ.
Ολες οι γιορτές όμως κάποτε τελειώνουν και αυτό έγινε με την κατάρρευση των τιμών των ακινήτων που προκάλεσε ντόμινο στις τιμές των ομολόγων και πλήγμα στα παράγωγα, που με ελλιπή εποπτεία είχαν εκδώσει ειδικά για τον σκοπό αυτό ορισμένοι από τους γνωστότερους χρηματιστηριακούς οίκους. Και έτσι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και το 2008 κατέρρευσε η Lehman Brothers και έτριξαν τα θεμέλια της AIG και άλλων τραπεζικών κολοσσών.
Λίγο πριν από το 2008, ένα αναπάντητο ερώτημα κυριάρχησε στις αγορές. «Τι θα γίνει εάν το αμερικανικό δολάριο συνεχίσει να υποχωρεί, και η Κίνα μαζί με την Ιαπωνία, οι οποίες κατείχαν 2,5 τρισ. δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα, αρχίσουν να πωλούν μαζικά οδηγώντας τις αποδόσεις των ομολόγων στα ύψη, κάτι που θα διέλυε την οικονομία;». Ξαφνικά, στο προσκήνιο εμφανίζεται η Ελλάδα με τα χρέη της και κλέβει όλη την παράσταση. Η παγκόσμια κεφαλαιαγορά «ανακάλυψε» έπειτα από πολλά χρόνια ότι τα χρέη μας είναι δυσβάσταχτα, την «κατάλληλη» βέβαια εποχή γι’ αυτούς και «ακατάλληλη» για εμάς.
Στα τρία χρόνια που η προσοχή ήταν στραμμένη στον ευρωπαϊκό Νότο, η απόδοση των 10ετών αμερικανικών ομολόγων κατρακύλησε από το 5% στο 1,7% και το δολάριο για την ίδια περίοδο, ανατιμήθηκε κατά 20% και των αντίστοιχων γερμανικών ομολόγων από 4,7% στο 1,5%. Οσο λοιπόν και αν φαντάζει απλουστευτικό, η μεταφορά του κέντρου της κρίσης στην Ελλάδα εξυπηρέτησε την Αμερική στο δημοσιονομικό της αδιέξοδο. Ο μηχανισμός επίλυσης της κρίσης είναι καλοκουρδισμένος και τα κουμπιά του έτοιμα να πατηθούν. Το επόμενο κουμπί που θα ενεργοποιήσει τον επαναπατρισμό των αμερικανικών κεφαλαίων που είχαν επενδυθεί στην Κίνα στις αρχές του 2000, θα σημάνει την αναδόμηση της μεταποίησης στην Αμερική και ίσως αυτό να προεξοφλεί ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones στις 13.300.
* Ο κ. Αλέξανδρος Παππάς είναι πρόεδρος του Δ.Σ. της ΠΗΓΑΣΟΣ ΑΧΕΠΕΥ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 10/11/2012)
ΠΗΓΗ: http://www.energia.gr/article.asp?art_id=63705
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου